Skansen - Muzeum Przemysłu Naftowego im. Ignacego Łukasiewicza

Skansen - Muzeum Przemysłu Naftowego im. Ignacego Łukasiewicza w Bóbrce jest obiektem unikalnym w skali światowej. Na tym skrawku polskiej ziemi narodziła się gałąź przemysłu, która w II połowie XIX w. popchnęła świat w kierunku niebywałego dotąd rozwoju cywilizacyjnego. Jest rzeczą niezaprzeczalną, że podwaliny pod ten niespotykany rozwój dał Polak Ignacy Łukasiewicz, a Polska stała się kolebką przemysłu naftowego.
Żyjemy w epoce dynamicznego rozwoju nauki i techniki. W wyniku tego technologie i konstrukcje tradycyjne wypierane są sukcesywnie przez nowe generacje. A przecież te tradycyjne budowle, maszyny i urządzenia są niepodważalnymi dowodami ciągłości rozwoju nauki i techniki, stanowią dorobek wielu pokoleń naukowców i przemysłowców.
Ocalić od zniszczenia i zapomnienia, zgromadzić i otoczyć opieką rzeczowe dokumenty rozwoju przemysłu naftowego, wyeksponować i pokazać młodym pokoleniom, całemu polskiemu społeczeństwu ogromny naukowy i przemysłowy dorobek polskich nafciarzy - taka idea leżała u podstaw zorganizowania Skansenu - Muzeum Przemysłu Naftowego. Cel ten najlepiej mógł być spełniony na terenie czynnej do dziś, najstarszej w świecie kopalni ropy naftowej w Bóbrce.
Zachowały się tam bowiem autentyczne obiekty i dokumenty - świadectwa historii rozwoju przemysłu naftowego od jego narodzin po dzień dzisiejszy. Idea budowy Muzeum powstała jeszcze za życia I. Łukasiewicza, pod koniec XIX w. Doczekała się realizacji w 1060 roku, kiedy to z okazji Jubileuszu 1000-lecia Państwa Polskiego powołany został Komitet Opiekuńczy Budowy Skansenu Naftowego. W skład Komitetu weszli dyrektorzy większości jednostek organizacyjnych przemysłu naftowego. Tworzyła go także niewielka grupa osób, którzy bezinteresownie, z pietyzmem rozpoczęli gromadzenie unikalnych urządzeń, narzędzi, sprzętu, ksiąg, czasopism, map, fotografii i wielu innych dokumentów, opracowywali projekty i scenariusze ekspozycji. Środki finansowe na budowę Skansenu przekazywane były z funduszy zakładowych jednostek przemysłu naftowego. Ta formuła spontanicznej budowy szybko wyczerpała się. pod koniec 1961 roku opiekę merytoryczną i agendy formalno-prawne przejęło Stowarzyszenie Naukowo-Techniczne Inżynierów i Techników Przemysłu Naftowego. Funkcję te spełniało za pośrednictwem Głównej Komisji ds. Budowy Muzeum Przemysłu Naftowego.
W 1972 r. SITPNiG wykupiło od prywatnych właścicieli około 20 ha terenu, na którym zlokalizowano Muzeum, od tego czasu stało się jego hipotecznym właścicielem. Budowa otoczona została opieką zakładów całego sektora naftowego, pod patronatem Ministerstwa Górnictwa i Energetyki, Ministerstwa Przemysłu Chemicznego oraz podlegających im zjednoczeń.

Muzeum położone jest wśród lasów, w malowniczym terenie, w odległości ok. 12 km od Krosna, 6 km od Dukli i 15 km od przejścia granicznego w Barwinku. Leży na szlaku turystycznym:

• Dukla (Muzeum Historyczne)

• Dolina Śmierci - ok. 5 km od Dukli

• Żarnowiec (Muzeum Marii Konopnickiej)

• Krosno (Muzeum Okręgowe - największa w Europie kolekcja lamp naftowych)

•  Czarnorzeki - skalny rezerwat przyrody "Prządki" Odrzykoń - Zamczysko Kamieniec z XIV w., toczący się tam spór rodowy dał A. Fredrze temat do napisania komedii "Zemsta".
   

Na ok. 20 ha ogrodzonego obszaru rozlokowane są ekspozycje górnictwa naftowego, gazownictwa, przemysłu rafineryjnego i dystrybucji produktów naftowych. Znajdują się tu autentyczne obiekty zabytkowe, będące świadectwem rodowodu polskiego przemysłu naftowego:

• Obelisk kamienny wzniesiony przez I. Łukasiewicza, upamiętniający założenie kopalni "oleju skalnego" w 1854 roku.

• Dwa czynne szybiki naftowe (kopanki) "Franek" i "Janina" oraz kilka zapadlisk szybików z lat rozwoju kopalni (1854-1880).

• Osiem zabytkowych drewnianych budynków z XIX w., w których mieściły się warsztaty mechaniczne, kuźnia, kotłownie, kieraty pompowe, magazyny, pomieszczenia administracyjne i mieszkalne.

• Czynne otwory wiertnicze z lat 1890-tych.
  Sieci transmisji do napędu pomp wgłębnych, stare systemy ropociągów i zbiorniki do magazynowania ropy.

• Trzy wiertnice z masztami i wieżami do głębokiego wiercenia obrotowego (1000-5000 m).

• Siedem wiertnic przewoźnych z masztami do wiercenia udarowego średnich głębokości (ok. 800 m).

• Urządzenia do napowierzchniowego wyposażenia otworów ropnych i gazowych.

• Różnorodne typy stalowych i drewnianych "kiwaków" do napędu pomp wgłębnych.

• Trzy pompy z wszelkimi rodzajami narzędzi i sprzętu do wierceń i eksploatacji otworów ropnych i gazowych.

• Unikalne pompy, sprężarki gazowe, silniki i kotły parowe.

• Różnorodne typy urządzeń wyciągowych (windy obróbcze) do operacji technicznych w otworach ropnych.

Znajdują się tu również, z pietyzmem odtworzone na podstawie dokumentacji, pierwowzory takich urządzeń, jak:

• Model starego szybiku (kopanki).

• Wiertnica do ręcznego wiercenia udarowego.

• Wiertnica udarowa systemu kanadyjskiego, napędzana maszyną parową (lokomobilą).

• Wiertnica udarowa szarpakowo-linowa typu "Bitków".

• Wiertnica udarowa konstrukcji polsko-kanadyjskiej do głębokich wierceń.

• Wnętrze wiertnicy adaptowane jest do organizowania konferencji, wystaw okolicznościowych i imprez towarzyskich.

Znajduje się tu sala restauracyjna i kawiarniana z zapleczem kuchennym i sanitariatami.  W odrestaurowanym budynku administracyjnym, zbudowanym przez I. Łukasiewicza, znajdującym się w centrum Muzeum, w siedmiu pomieszczeniach prezentowane są:

• Pamiątki związane z I. Łukasiewiczem.

• Galeria portretów - karykatur ludzi nafty.

• Rekwizyty, symbole tradycji naftowej.

• Mapy, zbiory geologiczne, rdzenie i skamieliny.

• Plan kopalni Bóbrka z 1879 roku.

• Modele, fotografie i rysunki obrazujące rozwój techniki wiertniczej i eksploatacyjnej.

• Kolekcja sztandarów, medali okolicznościowych, zbiory filatelistyczne ekspozycje Europolgazu, wizytówki muzeów USA i Norwegii.

Jedna z największych w kraju kolekcji lamp naftowych. Obok domu otoczonego ogrodem - parkiem znajduje się popiersie I. Łukasiewicza umieszczone na cokole z marmuru. W pobliżu wzniesiony został budynek - pierwowzór górskiej stacji benzynowej Centrali Produktów Naftowych, przed którym eksponowane są unikalne oryginalne dystrybutory paliw z początkowych lat rozwoju stacji benzynowych. Wewnątrz budynku znajduje się ekspozycja zabytkowych urządzeń i aparatury, m. in.:

• Modele urządzeń do magazynowania i transportu produktów naftowych.

• Urządzenia do oznaczania liczby oktanowej paliw.

• Kilka rodzajów liczników pomiarowych.

• Stoiska z produktami naftowymi.

• Aparatura do oznaczania właściwości fizycznych i chemicznych produktów naftowych.

• Unikalne urządzenia, w jakie wyposażone były laboratoria zakładów rafineryjnych.

• Modele i fotografie dawnych rafinerii nafty.  /więcej fotografii/