Strona główna
Informacje o autorze
Mastif Tybetański
Historia Cergowej
Galeria fotografii
Beskid Dukielski
Nasze podróże
Miasto Dukla
Żydzi z Dukli
Moje hobby
Buduj dom
Łemkowie
Kontakt

Fotografie synagogi w Dukli

Fotografie kirkut w Dukli

           

           Dukla to miasto, w którym przez lata Żydzi stanowili zdecydowaną większość mieszkańców. Według spisu z 1881 roku żyło tu 2.553 osób pochodzenia żydowskiego, co stanowiło 84.2% ludności. Z Dukli pochodzili między innymi Naftali i Gitel Rubinsteinowie, rodzice Heleny Rubinstein - światowego potentata w branży kosmetycznej.
Dziś w mieście znajdziemy jeszcze ślady po lokalnej społeczności żydowskiej. Przy ul. Cergowskiej można obejrzeć ruiny synagogi, wzniesionej w 1758 r. i zniszczonej przez hitlerowców w czasie wojny. Nieopodal jest też budynek dawnej szkoły żydowskiej.
Cmentarz żydowski w Dukli położony jest na południowym skraju miejscowości, po prawej stronie drogi w kierunku Barwinka. Nekropolia składa się z dwóch części - tzw. starego cmentarza, założonego na początku XVIII wieku i przylegającego do niego nowego cmentarza, funkcjonującego od około 1870 roku. Na "starym cmentarzu" przetrwało kilkadziesiąt zniszczonych macew, wiele z nich jest połamanych i porośniętych mchem. Nowy cmentarz ogrodzony jest murem, można znaleźć na nim około dwustu dobrze zachowanych nagrobków. Niestety, duża liczba stell nagrobnych z dukielskich nekropolii została wykorzystana przez Niemców do regulacji potoku w Smerecznem oraz do prac budowlanych. Cmentarz żydowski w Dukli jest wpisany do rejestru zabytków. W 2005 roku nekropolia została uporządkowana przez członków Polskiej Unii Studentów Żydowskich. Unia we współpracy ze Stowarzyszeniem na rzecz Rozwoju Dukielszczyzny zamierza także zdobyć środki na wykonanie dachu synagogi oraz jej ogrodzenie.

           Synagoga rabina Cwi Lajtnera w Dukli - została zbudowana w 1884 roku, przy obecnej ulicy Cergowskiej w pobliżu głównej synagogi. Podczas II wojny światowej, hitlerowcy zdewastowali synagogę.
Synagoga, bożnica, bóżnica – najważniejsza instytucja judaizmu.
Synagoga - z gr. συναγωγή synagoge: "zgromadzenie, miejsce zebrań" - odpowiada hebrajskim nazwom: בית הכנסת Bejt Ha-knesset (dom zgromadzenia - obiekt, miejsce spotkań, przeznaczony przede wszystkim odprawianiu żydowskich obrzędów religijnych), בית המדרש Bejt Ha-midrasz (dom nauki, szkoła - miejsce studiowania Tory i Talmudu), בית תפילה Bejt Tefila (dom modlitwy) - oraz terminom w języku jidysz שול szul (szkoła), דאַוונשול dawnszul (szkoła modlitwy) jak również סינאַגאָגע sinagoge. Powszechnie używane słowa w języku polskim odpowiadające pojęciu synagogi to: bożnica (lub bóżnica - czyli miejsce poświęcone Bogu, dom modlitwy, szkoła żydowska) lub tempel (nazwa używana raczej rzadko, oznacza synagogi postępowe budowane przez Żydów niemieckich, będących pod wpływem Haskali). Wielka liczba określeń synagogi wynika z jej wielofunkcyjności: nie jest ona tylko miejscem modlitw i nabożeństw, lecz także miejscem studiowania Tory i Talmudu, salą zebrań i siedzibą kahału. Synagoga mieściła różne urzędy gminne: kancelarię, archiwum, pomieszczenia sądów rabinackich, skarbiec, a nawet koszerną stołówkę i schronisko z noclegownią. Nie jest więc ona budynkiem sakralnym w pojęciu chrześcijańskim, nie składa się tu ofiar, nie oddaje czci obrazom czy posągom, nie konsekruje się tego budynku.
Jedyną i prawdziwą świątynią, w której służbę ofiarniczą sprawowali kapłani, była Świątynia Jerozolimska, zburzona przez Rzymian w 70 roku n.e. Zwoje Tory przechowywane są w synagodze w specjalnej szafie (świętej skrzyni - Aron Hakodesz) wbudowanej we wschodnią ścianę synagogi zwróconej ku Jerozolimie, gdzie znajdowała się Świątynia Jerozolimska. Centralnym miejscem synagogi jest bima - podium lub pulpit służący do czytania Tory. Wnęka Aren - ha - kodesz przesłonięta jest zasłoną zwaną Parochet. Ściana, w której znajduje się wnęka zwie się Mizrach. Synagoga wywodzi sie od świątyni w Jerozolimie, z której pozostał dziś jedynie mur ją otaczający - dzisiejsza "Ściana Płaczu". W świątyni wydzielone było "święto świętych" czyli miejsce na Arkę Przymierza, gdzie znajdował się także stół chlebowy, przeznaczony na 7 bochnów oraz Menora. Od średniowiecza w architekturze synagog pojawiło się odrębne pomieszczenie dla kobiet - babiniec. Do najstarszych synagog należą synagogi w Gamli (I w.), w Magdali i na Masadzie w Palestynie. Pozostałości jednej z piękniejszych synagog antycznych zobaczyć można w Kafarnaum nad brzegami Jeziora Galilejskiego.

           Nowa Synagoga w Dukli - została zbudowana w 1758 roku, przy obecnej ulicy Cergowej, na miejscu starej synagogi. Podczas II wojny światowej, w 1940 roku, hitlerowcy spalili synagogę. Po wojnie synagoga służyła przez krótki okres czasu jako magazyn paliw.
Aron ha-kodesz (hebr. ארון הקודש) - w synagodze szafa ołtarzowa, służąca do przechowywania rodałów, czyli ozdobne drewniane skrzynki w której przechowywane są zwoje Tory. Aron ha-kodesz, jeden z najważniejszych elementów wyposażenia głównej sali modlitwy stoi na osi ściany skierowanej w stronę Jerozolimy, w Europie na ścianie wschodniej. Kształt, oprawa szafy, ornamenty zdobiące zależne były od epoki i kraju, w którym została wykonana.
Aron ha-Kodesz przysłonięta jest zasłoną zwaną parochet, zdejmowaną podczas modlitw. W 9 dzień miesiąca Aw, będący pamiątką zburzenia Jerozolimy, zawiesza się czarny parochet, w Rosz ha-Szana i Jom Kippur natomiast biały. Na nim zawiesza się ponadto pas tkaniny - kaporet, który symbolizuje wieko Arki Przymierza. Sam parochet składa się z centralnego kawałka materiału zwanego lustrem oraz dwóch pasów z innej tkaniny po bokach, które symbolizują kolumny w Świątyni Jerozolimskiej. Zasłona ta jest odnoszona do bram prowadzących do sanktuarium Świątyni.

źródła:
Internet
Własne

 

Ostatnia aktualizacja tej witryny 2018-06-13 21:20

Preferowana rozdzielczość 1024x768
Copyright © 2005-03-16
Tomasz Biały