Zyndranowa - wieś położona w Beskidzie Niskim, w powiecie krośnieńskim, nad granicą Polski ze Słowacją. Zabudowania rozciągają się w malowniczej, otoczonej wzgórzami dolinie rzeki Panna (dawna nazwa Sołotwyna). Rejon Zyndranowej- rozległe masywy leśne, łąki, trawiaste zbocza, cenne pod względem przyrodniczym i krajobrazowym- wchodzi w skład Jaśliskiego Parku Krajobrazowego. W trakcie, długich dziejów, wieś rozwijała się na styku kultur i grup etnicznych. Żyli tu w koegzystencji Łemkowie, Żydzi, Cyganie, a każda z tych grup wniosła swój wkład w rozwój osady. Do II wojny światowej, w liczącej 180 rodzin wiosce, elementem dominującym byli Łemkowie, lud pastersko-rolniczy, znakomicie przystosowany do gospodarowania w surowych warunkach klimatycznych i geograficznych Beskidu. W trakcie swej, wielowiekowej historii, Łemkowie wytworzyli oryginalną kulturę materialną i duchową, różniącą się od kultur innych grup etnicznych zamieszkujących Karpaty. Jej niepowtarzalne cechy, osobliwy nastrój, widoczne są zarówno w architekturze sakralnej, mieszkalnej i gospodarczej, jak też w rzemiośle, strojach, zwyczajach i innych dziedzinach życia. Podczas I wojny światowej na Łemków spadły represje austriackie. Około 2 tys. osób, głównie inteligencji-księży, nauczycieli, urzędników aresztowano i osadzano w obozie „Tallerchof Graz” niedaleko Wiednia. Znaczna ich część nigdy już nie wróciła do rodzinnych domów. Kolejny akt dramatu rozegrał się za okupacji. Większość młodzieży łemkowskiej wywieziono na roboty przymusowe do Rzeszy. I wreszcie epilog tragedii. W latach 1945- 1946 pod pozorem likwidacji zaplecza Ukraińskiej Powstańczej Armii, przymusowo wysiedlono, głównie na Ukrainę tysiące Łemków. Pozostałych w ramach akcji „Wisła” w 1947 roku, przesiedlono na tzw. ziemie odzyskane. Obecnie zespół muzealny tworzą: chałupa mieszkalno-gospodarcza, koniusznia, chlewik, dom- świetlica, spichlerzyk, wiatrak, kaplica, kuźnia cygańska, konstrukcja traka (piły), żuraw studzienny oraz elementy współczesne: pomniki ku czci ofiar Tallerhofu i obozu w Jaworznie. Zabytkowe obiekty pochodzą z końca XIX i początków XX wieku. Oryginalne jest ich wyposażenie: sprzęty, narzędzia rolnicze, meble, wyroby rzemiosła, stroje, dzieła sztuki ludowej. W budynku koniuszni urządzona jest wystawa historyczna- są tu pamiątki z I i II wojny światowej, głównie broń, mundury, sprzęty wojskowe. W świetlicy prezentowana jest sztuka łemkowska, a wokół zagrody- rzeźby będące efektem organizowanych w skansenie plenerów. Wystawa narzędzi i wyrobów kowalskich znajduje się w kuźni. Poza skansenem stoi stara chata żydowska, jedyna ocalała w tym regionie Polski. Tam również urządzono ekspozycję- judaików. Przez wiele lat muzeum miało charakter społeczny, w 1996 roku przeszło pod opiekę Muzeum Okręgowego w Krośnie lecz od 1 stycznia 1999 roku opieki tej zostało pozbawione. Zmaga się więc z poważnymi problemami finansowymi grożącymi likwidacją placówki. |